สร้างเกราะป้องกันเงินรั่ว : ธรรมะ 3 ข้อ รับมือสิ่งเร้า ลดความอยากได้อยากมี

เผยแพร่เมื่อ : 28 มีนาคม 2568

เคยสงสัยไหมว่าทำไมเราถึงอยากได้สิ่งของที่ไม่จำเป็น ? หรือทำไมเราถึงใช้เงินเกินตัวอยู่เสมอ ? คำตอบอาจอยู่ที่การเข้าใจธรรมชาติของจิตใจและการจัดการปัจจัยภายนอกรอบตัวเรา

เริ่มจากเข้าใจตัวเราก่อน

ชีวิตของเราเปรียบเสมือนละครเวทีที่มีทั้งตัวละครหลักอย่าง ตัวเรา และฉากหลังที่เปลี่ยนแปลงอยู่เสมออย่าง สังคมและสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีอิทธิพลอย่างมากต่อความคิดและการกระทำของเรา

ตัวเรา นั้นประกอบไปด้วยสองส่วนสำคัญคือ ร่างกาย และ จิตใจ

ซึ่งจิตใจนั้นซับซ้อนและละเอียดอ่อน ประกอบไปด้วย

• ความทรงจำ ที่เก็บเรื่องราวต่างๆ
• ความคิด ที่สร้างสรรค์และวิเคราะห์
• ความรู้สึก ที่หลากหลาย และ
• การรับรู้ ที่เชื่อมโยงเรากับโลกภายนอก

ความอยากได้อยากมี… เกิดขึ้นอย่างไร ?

เมื่อ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส หรือสิ่งเร้าภายนอกต่างๆ มากระทบกับ ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ของเรา (ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ) สิ่งเร้าเหล่านี้จะเดินทางผ่าน 3 ด่าน คือ

1. การรับรู้ทางกาย ซึ่งทำหน้าที่รับรู้เพียงลักษณะพื้นฐานของสิ่งเร้า เช่น ตาเห็นเพียงรูปร่างและสีสัน หูได้ยินเพียงเสียง ส่งต่อไปสู่
2. การรับรู้ทางใจ จะเข้ามาประมวลผล แปลความหมาย และตีความสิ่งเร้าเหล่านั้น โดยอาศัยข้อมูลจากความทรงจำและประสบการณ์เดิมที่เก็บไว้ ในขั้นตอนนี้เองที่ความรู้สึกสุข ทุกข์ หรือเฉยๆ จะเกิดขึ้น นำไปสู่
3. ตัณหา หรือ ความอยากได้อยากมี อยากเป็นเจ้าของ จนลงมือกระทำในที่สุด

ตัวอย่าง การเกิดขึ้นของความอยาก

ลองนึกภาพโฆษณามือถือรุ่นใหม่ที่ปรากฏบนหน้าจอ เมื่อเราเห็นโฆษณานั้น การรับรู้ทางกาย จะทำหน้าที่รับรู้เพียงรูปร่างและสีสันของมือถือ แต่ การรับรู้ทางใจ จะเข้ามาประมวลผลและแปลความหมายว่านี่คือมือถือรุ่นใหม่ ทันสมัย น่าใช้ โดยอาศัยข้อมูลจากความจำที่เราเคยเห็นรีวิวหรือเคยใช้มือถือรุ่นก่อนหน้า

จากนั้นความรู้สึกสุขและชอบจะเกิดขึ้น จนนำไปสู่ ตัณหา ที่อยากได้มือถือรุ่นนี้ จนกระทั่งตัดสินใจซื้อ

นี่คือกระบวนการที่เชื่อมโยงกับเรื่องของการจัดการการเงินของเรา และเกิดขึ้นกับทุกๆ อย่างไม่ใช่แค่มือถือรุ่นใหม่

จัดการและควบคุมความอยากได้อย่างไร ?

การควบคุมจิตใจไม่ใช่เรื่องง่าย แต่เป็น “กุญแจสำคัญสู่การมีชีวิตที่อิสระจากความอยาก”

ผู้เขียนจึงขอเสนอ หลักธรรมในพุทธศาสนา 3 ข้อ ที่ช่วยควบคุมปัจจัยภายนอก ซึ่งจะนำไปสู่การบริหารจัดการเงินได้ดียิ่งขึ้น ประกอบด้วย

1) อินทรียสังวรศีล (การสำรวมอินทรีย์) : ปิดประตูสู่สิ่งเร้าที่กระตุ้นความอยาก

1. • ควบคุมตา : หลีกเลี่ยงการมองสิ่งของฟุ่มเฟือยที่ทำให้เกิดความอยากได้
   • ควบคุมหู : ไม่ฟังโฆษณาชวนเชื่อที่กระตุ้นให้เกิดการซื้อ
   • ควบคุมใจ : คิดให้รอบคอบก่อนซื้อทุกครั้ง อย่าปล่อยให้ความอยากครอบงำ

2) อาชีวปาริสุทธิศีล (การเลี้ยงชีพชอบ) : หาเงินด้วยความสุจริต ใช้จ่ายอย่างมีสติ

1. • หาเงินด้วยความสุจริต : ทำงานหนักด้วยความซื่อสัตย์ ไม่โกงหรือเอาเปรียบใคร
   • ใช้จ่ายอย่างมีสติ : เมื่อรู้ว่าเงินหามาด้วยความยากลำบาก เราจะใช้จ่ายอย่างระมัดระวังมากขึ้น
   • หลีกเลี่ยงการพนัน : การพนันคือหลุมดำทางการเงินที่ทำให้เราสูญเสียทุกอย่าง

3) ปัจจัยสันนิสสิตศีล (การพิจารณาปัจจัยสี่) : ใช้จ่ายเท่าที่จำเป็น ไม่ฟุ่มเฟือย รู้จักพอประมาณ

• • ใช้จ่ายตามความจำเป็น : ถามตัวเองว่าสิ่งนี้จำเป็นต่อชีวิตหรือไม่
  • ไม่ฟุ่มเฟือย : เลือกสินค้าคุณภาพดีในราคาที่เหมาะสม
  • รู้จักพอประมาณ : ใช้ชีวิตอย่างเรียบง่าย ไม่ใช้จ่ายเกินตัว

ชวนนำหลักธรรมมาลงมือปฏิบัติ

จากหลักธรรมข้างต้น ผู้เขียนขอเสนอแนวทางปฏิบัติจริง ที่จะช่วยให้ควบคุมการเงินได้อยู่หมัด โดยสามารถเริ่มจากสิ่งเล็กๆ ที่ทำได้ง่ายๆ แต่ทรงพลัง ดังนี้

1) จัดระเบียบโลกภายนอก ควบคุมโลกภายใน

1. • บ้าน/ที่ทำงาน
     • เคลียร์พื้นที่รก : กำจัดสิ่งของที่ไม่จำเป็น เพื่อลดสิ่งกระตุ้นความอยาก
     • จัดระเบียบให้เข้าที่ : สร้างความรู้สึก "พอ" โดยไม่ต้องหาอะไรมาเติมเต็มอีก
   • สื่อที่รับ
     • ปิดกั้นโฆษณา : เพื่อลดการกระตุ้นให้บริโภค
     • เสพสื่อดีๆ : เลือกรับสื่อที่ส่งเสริมชีวิตที่เรียบง่าย ชีวิตที่สุขได้จากเรื่องอื่นนอกจากการซื้อ
     • พักจากโซเชียล  : หยุดเปรียบเทียบชีวิตกับคนอื่นอย่างไม่หยุดสิ้น
   • สถานที่
     • เลี่ยงห้าง : เพื่อลดโอกาสการใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น
     • เข้าหาสิ่งดีๆ : ไปสวนสาธารณะ วัด หรือสถานที่ที่ส่งเสริมกิจกรรมที่ไม่ต้องใช้เงิน

2) สร้างสังคมแห่งการสนับสนุน

1. • เลือกเพื่อน
     • คบเพื่อนที่ใช้ชีวิตเรียบง่าย : เพื่อนที่มีค่านิยมเดียวกัน
     • เลี่ยงนักกระตุ้น : หลีกเลี่ยงเพื่อนที่ชวนใช้จ่ายมากเกินไป
   • สื่อสาร
     • บอกความตั้งใจ :  แจ้งคนรอบข้างถึงเป้าหมายการลดใช้จ่าย
     • ขอความร่วมมือ :  ให้คนรอบข้างช่วยกันไม่กระตุ้นการซื้อ

3) รับมือกับสิ่งเร้าเฉพาะหน้า

1. • เมื่อเห็นของที่อยากได้
     • ถามตัวเอง : จำเป็นจริงไหม ?
     • รอสักนิด : รอ 24 ชั่วโมงก่อนตัดสินใจซื้อ หรือถ้าของใหญ่อาจรอนานกว่านั้น
     • มองหาของที่มี : พิจารณาว่ามีของคล้ายกันอยู่แล้วหรือไม่
   • เมื่อรู้สึกอยากซื้อ
     • หากิจกรรมอื่น :  อ่านหนังสือ ออกกำลังกาย หรือทำสิ่งที่ชอบแทน
     • เตือนตัวเอง : นึกถึงเป้าหมายทางการเงินที่ตั้งไว้ ซึ่งอาจให้ความสุขอื่นที่ดีไม่แพ้กัน

5) สร้างนิสัยใหม่เพื่อชีวิตที่ยั่งยืน

• • ทำบัญชีรายรับ-รายจ่าย
    • เพื่อเห็นภาพรวม : รู้ว่าเงินไหลไปไหนบ้าง มีมากพอให้ใช้จ่ายจริงหรือไม่
    • อุดรูรั่ว : ปิดช่องทางการใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น
  • ตั้งเป้าหมาย
    • กำหนดเป้าหมายให้ชัดเจน : ตั้งเป้าหมายที่วัดผลได้ ว่าอะไรกันแน่ที่สำคัญ
    • สร้างแรงจูงใจ : หาสิ่งกระตุ้นให้อยากทำตามเป้า แทนที่จะเป็นการจ่ายเพื่อบริโภคในวันนี้ อาจเป็นความความมั่นคง ภาพความสบายใจของคนรอบข้างเมื่อเรามีการเงินที่เข้มแข็ง
  • ฝึกความพอใจ
    • ขอบคุณสิ่งที่มี : มองเห็นคุณค่าของสิ่งของที่มีอยู่
    • ชื่นชมความเรียบง่าย : มีความสุขกับชีวิตที่อาจไม่ต้องมีอะไรมากมาย โดยเลือกจะมีเฉพาะสิ่งที่สำคัญและจำเป็น ไม่เป็นภาระมากเกินไปเท่านั้น

บทสรุป

"การเปลี่ยนแปลงต้องใช้เวลาและความอดทน"

ผู้เขียนขอเป็นกำลังใจให้ทุกท่านที่อ่านมาถึงตรงนี้ ลองเลือกและเริ่มต้นทำในสิ่งเล็กๆ สร้างวินัยทางการเงินได้สำเร็จนะคะ

การจัดการปัจจัยภายนอก แม้จะไม่ใช่การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ แต่ก็ช่วยลดโอกาสเกิดความอยากได้อยากมี ได้พอสมควร เมื่อฝึกต่อเนื่องแล้ว ก็จะช่วยให้เรามีสติกับเรื่องต่างๆ ได้ดีขึ้น ตัดสินใจอะไรผิดพลาดน้อยลง ซึ่งนำมาสู่สถานะการเงินที่ดีขึ้นด้วย

ตัวผู้เขียนและเพื่อนๆ นักวางแผนการเงิน ของ บลป. Avenger Planner พวกเราก็พร้อมที่จะให้การสนับสนุนทุกท่านที่ต้องการจัดการเงินให้ดี

ทั้งในบทบาทของผู้ช่วยวางแผนในเรื่องการเงินยากๆ เพื่อนคู่คิดคอยช่วยกลั่นกรองตัวเลือกต่างๆ และในฐานะเพื่อนร่วมทางไปสู่อนาคตการเงินที่ดีร่วมกัน หากสนใจบริการสามารถศึกษารายละเอียดได้จาก Link นี้ เผื่อว่าพวกเราจะได้มีโอกาสเป็นกัลยาณมิตรที่ดีให้แก่กันและกันค่ะ